Page 13 - Oblicza Geografi Zakres Podstawowy

Podsumowanie

Do najważniejszych czynników kształtujących Najwyższe roczne sumy opadów notuje się
temperaturę powietrza zalicza się: szerokość na obszarach okołorównikowych oraz w Azji
geograficzną, wysokość nad poziomem morza, Południowo-Wschodniej (cyrkulacja monsu-
rzeźbę terenu, odległość od mórz i oceanów nowa), a najniższe – na obszarach około-
oraz prądy morskie. zwrotnikowych.
Amplituda temperatury powietrza to różnica Pogoda to chwilowy stan atmosfery w danym
między najwyższą a najniższą wartością tempe- miejscu i czasie.
ratury powietrza w danym okresie (np. w roku). Prognozowanie pogody polega na określaniu
W strefie międzyzwrotnikowej występują naj- jej stanu oraz przewidywaniu dalszego przebie-
wyższe średnie temperatury powietrza, nato- gu. W biurach pogody powstają mapy synop-
miast najniższe jej wartości notuje się na obsza- tyczne, które wykorzystują dane pochodzące
rach okołobiegunowych, a także na północy Azji z obserwacji i pomiarów meteorologicznych,
oraz Ameryki Północnej. a także analizy map i zdjęć satelitarnych.
Ciśnienie atmosferyczne to nacisk, który po- Klimat to przebieg pogody na danym obszarze
wietrze wywiera na powierzchnię Ziemi. Średnia określony na podstawie wieloletnich obserwacji.
wartość ciśnienia atmosferycznego na poziomie Najważniejszymi czynnikami klimatotwórczymi
morza wynosi 1013 hPa i obniża się przeciętnie są:
o 1 hPa co 8 m. • szerokość geograficzna,
Wyróżnia się dwa podstawowe układy barycz- • wysokość nad poziomem morza,
ne – wyż baryczny i niż baryczny. • rozmieszczenie lądów i oceanów,
Wyż baryczny to układ baryczny, w którym • rzeźba terenu,
ciś nienie atmosferyczne wzrasta w kierunku • prądy morskie.
środka układu i osiąga najwyższą wartość Na Ziemi wyróżnia się pięć stref klimatycznych.
w centrum. Są to:
Niż baryczny to układ baryczny, w którym ciś- • strefa klimatów równikowych,
nienie atmosferyczne maleje w kierunku środka • strefa klimatów zwrotnikowych,
układu i osiąga najniższą wartość w centrum. • strefa klimatów podzwrotnikowych,
Ciśnienie atmosferyczne wykazuje znaczne • strefa klimatów umiarkowanych,
• strefa klimatów okołobiegunowych.
zróżnicowanie przestrzenne. W okolicach
równika obniżone ciśnienie utrzymuje się przez Charakterystycznymi typami klimatów wystę-
cały rok, a najwyższe ciśnienie atmosferyczne pującymi w prawie każdej strefie są klimat mor-
występuje w strefie zwrotnikowej. ski i klimat kontynentalny.
Wiatr to ruch powietrza, zazwyczaj poziomy, Klimat morski cechują duże, równomiernie
z obszarów o podwyższonym ciśnieniu atmo- rozłożone w ciągu roku opady atmosferyczne
sferycznym do obszarów znajdujących się pod oraz niewielkie roczne amplitudy temperatury
wpływem niższego ciśnienia. powietrza.
Globalna cyrkulacja atmosfery to krążenie po- Klimat kontynentalny charakteryzuje się nie-
wietrza na kuli ziemskiej. Wynika ze zróżnicowa- wielkimi rocznymi sumami opadów atmosfe-
nia ciśnienia atmosferycznego w różnych szero- rycznych oraz dużymi rocznymi amplitudami
kościach geograficznych (z występowania stref temperatury powietrza.
podwyższonego i obniżonego ciśnienia). Klimat lokalny występuje na niewielkich obsza-
Na zróżnicowanie wielkości opadów atmosfe- rach. Wpływają na niego takie czynniki, jak:
rycznych w poszczególnych regionach Ziemi • rzeźba terenu,
wpływają: globalna cyrkulacja atmosferyczna, wy- • położenie względem większych zbiorników
sokość nad poziomem morza, rzeźba terenu, od- wodnych,
ległość od mórz i oceanów oraz prądy morskie. • pokrycie terenu.

73